Ontmasker de charlatan met Sammy Trouvé (15) - Omtrent Lucianus van Samosata

Laten we even teruggaan in de tijd, toen er nog geen sprake was van internet of blogs. Het ontmaskeren van charlatans heeft wél een lange geschiedenis, vermits er altijd al charlatans geweest zijn. Een bijzonder figuur in de Gallerij der Charlatanontmaskeraars is ongetwijfeld Lucianus van Samosata.

Lucianus (Grieks Loukianos) was een Griekstalige schrijver uit de 2e eeuw na Christus. Lucianus werd geboren te Samosata aan de Eufraat in 120 na Christus. Hij was een Syriër, maar hij leerde Grieks op school, en bereikte in die taal een verbluffend meesterschap.

Lucianus is de voornaamste vertegenwoordiger van de Tweede Sofistiek. Nadat een poging om een advokatenpraktijk op te starten in Antiochië strandde in een Benoit van Cleemputiaans debacle avant la lettre, reisde hij vanaf 150 als sofist door het Romeinse rijk, hield allerlei voordrachten die op zichzelf weinig inhoud hadden, en beleefde vooral in Gallië veel succes.

Met zijn vlijmscherpe en vaak humoristische pen prikt Lucianus alle waanwijsheden, dubbele bodems, drogredenen, schijnbare heldhaftigheden, bijgeloof, would-be filosofische theorieën en de religieuze hocus-pocus van tijdgenoten door. En bijna negentien eeuwen later is het nog steeds onderhoudende lektuur.

Zijn belangrijkste werken zijn de volgende.

* In zijn Θεών διάλογοι (Godengesprekken) steekt hij de draak met de traditionele Griekse mythologie met haar al te menselijke ruzies in het godengezin op de Olympus.

* De Φιλοψευδης (Leugenminnaar) bevat o.m. een verzameling verhalen omtrent spoken en geesten, waaronder het verhaal van de tot leven gewekte bezemsteel, bekend als De Leerling Tovenaar uit de moderne literatuur (Goethe) en muziek (Paul Dukas).

* De Αλέξανδρος η Ψευδομαντις (Alexander of Leugenprofeet) ridiculiseert de wonderdoener en kwakzalver Alexander van Abonouteichos.

* Slechte filosofen worden ontmaskerd in Βιών πρασεις (Veiling van levens), waarin de god Hermes in opdracht van Zeus filosofen veilt voor spotprijzen.

* Thematisch verwant aan de Avonturen van Baron von Münchhausen is zijn Αληθεις ιστοριαι (Waarachtige verhalen).

Voor wie het Grieks niet machtig is, is er een Nederlandse vertaling. U moet er wel rekening mee houden dat de vertaling door een Nederlander is en men in Nederland niet spreekt van een charlatan maar van een beunhaas of een pronkhans.

Lucianus, de ontmaskering van de charlatans.
Vertaling : Hein van Dolen
127 bladzijden
Baskerville
ISBN: 90 253 3134 3
Prijs: € 18.50
Uitgeverij: Athenaeum-Polak & Van Gennep