Ontmasker de charlatan met Sammy Trouvé (25) - Helmut Lotti steelt Zuidafrikaanse liedjes

Op de CD Out of Africa uit 1999 zong Helmut Lotti Afrikaanse liedjes, waaronder een resem evergreens als 'Pata pata' en 'The lion sleeps tonight'. De Zuidafrikaanse muziekuitgeverij Gallo rook stront aan de knikker en stapte in 2001 naar de rechtbank in Pretoria om haar deel van de auteursrechten op te eisen.

Volgens Gallo heeft de uitgeverij auteursrechten op drie nummers. Het gaat om 'Qongqothwane', ook bekend als 'The click song', 'Tula tula' ofte ‘Thula Mntwana’ en 'Jikela emaweni hamba'. Lotti betwistte dit voor een Brusselse rechtbank.

De Brusselse rechter stelde een panel aan van experts die moesten onderzoeken of de claim van Gallo terecht was. Volgens éen van die experts, professor Andrew Tracey, directeur van de Internationale Bibliotheek van Afrikaanse Muziek, maakte Lotti inderdaad inbreuk op Gallo’s auteursrechten en is Lotti dus een charlatan. Dit werpt een zware smet op het kraakwitte imago van Lotti als ideale schoonzoon ( hoewel hij ondertussen al twee keer gescheiden is ).

Volgens Tracey behoorde ‘Thula Mntwana’ nooit tot het publiek domein, maar is dit een compositie van Bertha Egnos. Jikel-Emaweni Hamba en Qongqothwane zijn traditionele Xhosa deuntjes die gearrangeerd werden door Joe Mogotsi. Xhoas is één van de 11 Zuidafrikaanse talen.

Piet Roelen, de manager van Lotti, ontkent de aantijgingen staalhard. Volgens Roelen zijn die liedjes wel degelijk traditionals die tot het publieke domein behoren en waar dus geen auteursrechten op rusten. "Lotti is geen charlatan, Lotti heeft hier eigenlijk niets mee te maken. Als wij een plaat uitbrengen die meer dan een miljoen keer verkocht wordt, zou het waanzin zijn om bewust een fout te maken." Volgens Roelen is niet Lotti, maar Geoff Paynter van Gallo de charlatan. "Dit gaat om traditionele volksliederen. Maar in Zuid-Afrika heb je ook uitgeverijen die die traditionals hebben bewerkt en ze dan in hun portefeuille hebben gestopt. Dat noem ik pas stelen van het publieke domein !".

Een niet onbelangrijk detail : Roelen vermeldt niet dat hij als manager van Lotti met twee derde van de koek gaat lopen, dus vermits Lotti een charlatan is, is Roelen een dubbele charlatan !

Gallo managing director Geoff Paynter reageert in een statement ook beenhard. 'I'm outraged that foreigners visited this country and plundered our intellectual property and folklore with impunity. This Lotti case has cost hundreds of thousands of rands but it was vital that the nation’s crown jewels be protected.

Hierna enige details over de betwiste songs.

Qongqothwane
In het Engels is Qongqothwane ook wel bekend als 'The Click Song'. Die tweede titel dankt het liedje aan de taal waarin het gezongen is: het Xhosa. Sommige lettergrepen in het Xhosa worden gevormd door met de tong tegen het verhemelte aan te drukken, wat een klik-klakkend geluid veroorzaakt. Niet toevallig is het verhaaltje van Qongqothwane gediend van die krekel-klanken. Het handelt immers over een kever en zijn vriend de schaapherder. Beiden zijn zo onafscheidelijk dat de kever met plezier de weg naar huis wijst wanneer de herder verdwaalt.
Het is niet bekend of Etienne met het open verhemelte hier een versie heeft van opgenomen.

Tula Tula
Tula Tula is een wiegeliedje. We geven hier de Zuidafrikaanse tekst weer.

TULA, TULA NOU
Woorde: THEO W. JANDRELL
Musiek: PIERRE MALAN

Tula, tula, tula nou, tula,
terwyl my babatjie slaap.
O muisies, staak jul wilde gejakker;
ou kriekie tula, jy raas hom wakker!

O tula, tula nou, o tula,
terwyl my babatjie slaap.
Tula, tula, tula nou, tula,
aan moeders boesem gerus.

Die muisies sal my baba nie steur nie,
ou kriekie lala, hy raas nie meer nie!
O tula, tula nou, o tula,
aan moeders boesem gerus.

Pata Pata
Miriam Makeba, de bekendste Zuidafrikaanse zangeres, maakt Pata Pata in 1967 tot een gigantische hit. Pata Pata betekent "klopje" of "aanraking" en is ook een sensuele dans.

Over Pata Pata bestond ook een dispuut maar dat werd door Roelen en Lotti snel snel geregeld met de Duitse uitgeverij Budde Music. Lotti kon zich op de gigantische Duitse markt wellicht geen uitschuiver veroorloven.